W sobotnie popołudnie (15.01.2022 r.), w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach  odbył się wernisaż prac wykonanych zapomnianą techniką haftu nakładanego szychem pt. „Złote i srebrem haftowane”. W uroczystości wzięli udział m.in. Piotr Karczewski, doradca prezydenta RP, Mieczysław Grzegorz Gołuński, burmistrz Kartuz, Barbara Jaedtka-Walaszkowska, prezes Klubu Tulpa z Wejherowa, Aleksandra Heimowska-Zadrożna, prezes Klubu Siedmiu Kolorów z Gdańska, Ewa Gilewska, etnograf z Muzeum Narodowego w Gdańsku (Oddział Etnografii), Alicja Serkowska, wiceprezes Stowarzyszenia Twórców Ludowych, Wojciech Konkel, prezes gdańskiego oddziału ZKP, Andrzej Busler, prezes Kaszubskiego Forum Kultury  i wielu innych wspaniałych gości.

Na ekspozycji  zaprezentowano prace uczestniczek kursu złotogłowia – złotnicy – haftu użytkowego a także mistrzyń tej dziedziny haftu, które zaszczyciły wernisaż swoją obecnością. Niestety nieobecna była  Pani Danuta Niechwiadowicz instruktorka złotnicy, która połączyła się online z zebranymi kierując do dyrektor muzeum i hafciarek  wiele ciepłych słów i podziękowań. Panią  Irenę Szczepańską, reprezentowała córka - Aleksandra Heimowska-Zadrożna, również instruktorka tej trudnej dziedziny haftu. Bo przecież haft czepcowy  wymaga nadzwyczajnej  biegłości technicznej ponieważ   wykonywany  jest   tzw. szychem (bawełnianą nicią owiniętą drucikiem).

 Miłym akcentem spotkania było przekazanie przez burmistrza Kartuz do zbiorów muzeum repliki torebki księżnej Kate wykonanej przez Annę Prill, a także teki wzorów kaszubskich m.in. Zofii Formeli  z Kartuz. Pan Piotr Karczewski wręczył na ręce dyrektor muzeum  najnowsze wydawnictwo "Wzory haftu kaszubskiego Szkoła Żukowska".

Ekspozycja  została zorganizowana we współpracy z Kaszubskim Forum Kultury,  a także Klubem Haftu „Tulpa” z Wejherowa i Klubem Siedmiu Kolorów działającym przy gdańskim oddziale ZKP.

Na wystawie  zaprezentowane zostały  pięknie zdobione czepce, krawaty, muszki, torebki, opaski, obrazy, sakiewki, szkatułki,  pasy i strój kaszubski. Tradycyjne, kaszubskie wzory wyszyte złotą i srebrną nicią na czarnym, bordowym i zielonym aksamicie to prawdziwy majstersztyk rękodzieła regionalnego. Haft ten określany jako złotnica -  nazwę swą zawdzięcza nakryciom głowy (złotogłowie). Obecnie haft jest przedmiotem dumy mieszkańców Kaszub. Ekspozycja  jest pewnym wyrazem podziękowania dla wszystkich Pań, które kultywują dawną sztukę wykonania haftu czepcowego, popularyzują ją i potrafią dzielić się nią z innymi. 

Wystawa jest dostępna w zrewitalizowanym  budynku  w godzinach funkcjonowania Muzeum można ją oglądać do 10 grudnia b.r.. Wstęp na nią jest bezpłatny.

 

***

Złotnice  wykonywane były w początkowym okresie przez hafciarki z klasztorów w Żukowie i Żarnowcu, a później również przez zamożne Kaszubki. Złotogłowia haftowane złotą lub srebrną nicią stanowiły najpiękniejszy z elementów odświętnego stroju kobiet kaszubskich. Wykonywane były z aksamitu, brokatu i tafty. Podstawowymi motywami haftu czepcowego były motywy roślinne - tulipany, palmety, stokrotki, owoce granatu.

Czepce używane były jedynie przez zamożne kobiety, gdyż w połowie XIX w. wartość czepca przewyższała wartość krowy.  Niestety w XIX w. zakony uległy kasacie, a wraz z nimi przyklasztorne szkoły. W pierwszej połowie XIX wieku wraz ze śmiercią ostatnich mniszek i ich uczennic zanikło hafciarstwo złotnic.

Wyhaftowanie czepca było i jest nie lada sztuką. Materiał – aksamit musi być napięty w ramce. Używa się kilku rodzajów złotych lub srebrnych nici, a także tak zwanego bajorka, to jest spiralnie skręconego w formie rurki cieniutkiego złotego drucika. Niektóre czepce ozdobione są (ozdabiano) cekinami.

Elementy złotnicy zostały wykorzystane  w stroju kaszubskim (serdak damski). Ponadto transformację złotnicy dziś znajdziemy także na współczesnych częściach kobiecej i męskiej garderoby oraz dodatkach do nich. W 2017 roku  torebkę zdobioną złotnicą - autorstwa Anny Prill - otrzymała księżna Kate (księżna Cambridge), podczas wizyty na Pomorzu.

fot. Andrzej Dywelski

     

Uroczyste otwarcie wystawy pt. „Złotem i srebrem haftowane”.

    

Na zdjęciach: autorki prac wraz z osobami towarzyszącymi. 

       

Wystawa złotnicy pt. „Złotem i srebrem haftowane”

      

                                                                                                                                      Na zdjęciu: autorki prac oraz goście przybyli na wystawę. 

        

                                   Na zdjęciu: autorki prac wraz z osobami towarzyszącymi.     Na zdjęciu: Barbara Kąkol dyrektor Muzeum Kaszubskiego podczas wystawy. 

         

                  Na zdjęciu: Barbara Kąkol dyrektor Muzeum oraz hafciarka Anna Prill.             Fragment wystawy pt. „Złotem i srebrem haftowane”

                      

             

                                                                  Barbara Kąkol dyrektor Muzeum wraz z Burmistrzem Kartuz oraz gośćmi przybyłymi na wystawę. 

         

                                                              Barbara Kąkol dyrektor Muzeum wraz z Burmistrzem Kartuz oraz gośćmi przybyłymi na wystawę. 

         

                       Barbara Kąkol dyrektor Muzeum wraz z Burmistrzem Kartuz oraz gośćmi przybyłymi na wystawę podczas przekazania torebki do zbiorów Muzeum. 

        

                     Barbara Kąkol dyrektor Muzeum wraz z Burmistrzem Kartuz oraz gośćmi przybyłymi na wystawę podczas przekazania torebki do zbiorów Muzeum. 

         

                                                                         Mieczysław Grzegorz Gołuński Burmistrz Kartuz przekazuje wzory haftu Kaszubskiego do zbiorów Muzeum.