Publikacja Moniki Tomkiewicz, powstała w oparciu o kwerendę w krajowych i zagranicznych archiwach oraz w oparciu o liczne publikacje i artykuły z zakresu literatury przedmiotu. Jest to swego rodzaju przewodnik po miejscach pamięci powiatu kartuskiego. 

Pozycja jest podzielona na pięć rozdziałów. Niniejsza publikacja skupia się na eksterminacji przeprowadzonej przez Niemców na terenie powiatu kartuskiego (w jego granicach administracyjnych z okresu II RP) od września 1939 roku do pierwszych miesięcy roku 1940. I chociaż zagadnienie to nie jest nowym postulatem badawczym w polskiej historiografii to jednak termin „Zbrodnia pomorska 1939 roku” precyzuje wszystkie aspekty tego procederu. Na stronach publikacji można znaleźć informację o niemieckich planach eksterminacyjnych na Pomorzu jesienią 1939 roku, zbrodniach dokonanych w powiecie kartuskich w okresie od 1939 do 1940 r. czy też odpowiedzialności karnej sprawców, której bardzo często uniknęli. Eksterminacja ludności objęła 400 miejscowości z 23 powiatów dawnego województwa pomorskiego. Liczbę ofiar szacuje się od 20 do 40 tysięcy. Udało się zidentyfikować z imienia i nazwiska grupę 10 tys. ofiar.

Po prezentacji prof. Moniki Tomkiewicz głos zabrała Alicja Bieniek córka, zastrzelonego przez hitlerowców w lasach kaliskich Władysława Jakusza-Gostomskiego. Była to bardzo przejmująca relacja córki, która nigdy nie poznała ojca.

Promocję książki uświetnił występ zespół Drëszë. Niezwykła muzyka i pieśni o świętych wprowadziły zebranych w czas zadumy i refleksji nad przemijaniem.

 

Monika Tomkiewicz – dr hab. nauk humanistycznych. Stypendystka Johannes Gutenberg Universität Mainz. W latach 2000–2018 historyk-archiwista w Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Gdańsku, od 2018 r. zatrudniona w Biurze Badań Historycznych IPN w Warszawie. Specjalizuje się w dziejach najnowszych, szczególnie w historii okupacyjnej byłego województwa wileńskiego i Pomorza. Od 23 lat dba o pamięć o obywatelach polskich różnych narodowości, zamordowanych na terytorium województwa pomorskiego i przedwojennego województwa wileńskiego. 

 

Drëszë (j.kasz.: przyjaciele)-  Skład: 
Joanna Gostkowska- śpiew, gęśle gdańskie 

Michał Mantaj- akordeon, śpiew

Jakub Klemensiewicz – saksofon, klarnet

Hubert Połoniewicz- baraban, gęśle gdańskie, śpiew

trójmiejska czwórka przyjaciół ze środowiska muzyki folkowej i tradycyjnej. Liderką i solistką grupy jest Joanna Gostkowska- wszechstronna osobowość artystyczna, Kaszubka, która od dekady zajmuje się rekonstrukcją tradycyjnych kaszubskich pieśni i melodii, mająca na swoim koncie główne nagrody w konkursach i festiwalach związanych z muzyką tradycyjną w Polsce (m.in. Turniej Muzyków Prawdziwych w Szczecinie, Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym- gdzie zaprezentowała tradycyjne pieśni kaszubskie solo i przełamała tym sposobem impas w postaci braku uczestnictwa reprezentantów z Kaszub na tym przeglądzie od wielu dekad). Zespół tworzy także akordeonista Michał Mantaj- związany z muzyką folkową oraz rockową a także lutnik i multiinstrumentalista Hubert Połoniewicz, grający na barabanie oraz gęślach gdańskich, które odtworzył na podstawie artefaktu z XIII w. Repertuar zespołu stanowią aranżacje kaszubskich pieśni tradycyjnych pozyskanych z materiałów fonograficznych, starych śpiewników i badań terenowych. Celem grupy jest odczarowanie utartego wizerunku kaszubskiej muzyki ludowej, którą głownie reprezentują zespoły folklorystyczne, przywrócenie jej prawdziwego znaczenia i rangi, ocalenie od zapomnienia dawnych kaszubskich muzykantów i ich muzyki poprzez uwydatnienie tego, co w melodiach i pieśniach najpiękniejsze i uniwersalne, nadając swojej muzyce ponadczasowego wyrazu.
Zespół jest finalistą konkursu Nowa Tradycja 2022- Festiwalu Muzyki Folkowej Polskiego Radia oraz laureatem III nagrody na Przeglądzie Kultury Ludowej Pomorza EtnoSwołowo 2022.

foto. Ryszard Mielewczyk